A Praia de Patos (antes Praia D’Abra), en Nigrán, é famosa polo seu ambiente “surfeiro”, as súas impresionantes vistas e solpores coas Illas Cíes de fondo e o seu carácter animado. Pero, ademais das súas ondas e area fina, esta praia esconde un segredo milenario: un dos tres “bosques” fósiles intermareais de Galicia. Un xacemento único que nos transporta a un pasado remoto e nos ofrece unha ventá á prehistoria e á evolución das eras xeolóxicas.
Este “bosque” (a denominación correcta sería turbeira), é visible durante a baixamar nunhas condicións especiais con mareas vivas ou con retirada de area por temporais como acontece estes días. É un conxunto de tocóns, raíces, e sedimentos de árbores que quedaron preservados baixo a area e as rochas durante milleiros de anos. As praias fósiles formáronse hai uns 130.000 anos, cando o nivel do mar estaba cinco metros sobre o actual nivel, pero logo retirouse ata que, hai uns 7.000 anos volveu subir e a area enterrou parte desas árbores.
Hai aproximadamente 15.000 anos, cando o nivel do mar era moito máis baixo ca hoxe, esta zona estaba cuberta por un denso bosque de coníferas. Co fin da última glaciación, o aumento do nivel do mar cubriu estas árbores, que, baixo condicións específicas, convertéronse en fósiles creando esta turbeira.
Unha datación de carbono 14 dun destes troncos aproximou a súa idade biolóxica en 6940 anos, xusto antes do Holoceno, un periodo de temperaturas máximas no hemisferio norte que, segundo os expertos, en moitas costas do mundo deixou evidencias dun nivel do mar lixeiramente por enriba do actual.
O bosque fósil de Patos non só é unha maravilla natural, senón tamén un recurso científico de incalculable valor. Os investigadores estudan estes restos para comprender mellor as condicións climáticas e ecolóxicas da época, así como os cambios que experimentou o planeta durante milenios. Este xacemento é, en definitiva, un libro aberto que nos permite ler a historia da Terra.
O xeólogo Óscar Pazos advirte que o entorno é ‘moi fráxil’ e que é un ben público a preservar e defender. Lembra que está proibido recoller fósiles, precisamente, para que sigan aí centos de anos.
Ademais do seu interese científico, o bosque fósil xunto a Monteferro é unha peza clave do patrimonio natural e xeolóxico de Nigrán. Expertos en xeoloxía e bioloxía levan anos advertindo da súa singularidade e a necesidade de protexer e poñer en valor este xacemento.
Cando as condicións climáticas destapan o bosque, pódese acudir a algunhas visitas guiadas e actividades educativas para que tanto veciños como visitantes poidan coñecer e apreciar este tesouro prehistórico.
Porén, a conservación do bosque fósil non está exenta de desafíos. A erosión costeira, o cambio climático e a presión humana poden poñer en risco este fráxil patrimonio. Por iso, é fundamental concienciar á sociedade sobre a importancia de protexer e preservar este legado natural.
Cando camiñes pola Praia de Patos, compre lembrar que estás pisando unha ventá ao pasado. O Bosque Fósil é moito máis que un conxunto de pedras: é unha historia viva que nos conecta coa Terra e coa súa historia máis antiga. Un tesouro que debemos coidar e respectar para que as futuras xeracións poidan seguir aprendendo del.
Unha peza esencial do puzzle do noso planeta.
