Investigadores da Universidade de Vigo (UVigo), a Universidade de São Carlos de Brasil e a Universidade San Francisco de Quito de Ecuador descubriron unha nova especie de libélula na selva amazónica deste último país.

O profesor da Escola de Enxeñaría Forestal da universidade galega Adolfo Cordeiro participou neste proxecto, que permitiu identificar unha especie denominada ‘Philogenia gaiae’ en homenaxe a súa filla Gaia. As características do animal foron recollidas na revista científica Zootaxa, na que tamén se publicou o descubrimento das femias dunha especie da que só se coñecían machos, a ‘Philogenia macuma’.

Respecto da ‘Philogenia gaia’, Cordeiro detallou que se trata dunha libélula negra que presenta unha franxa esbrancuxada ao final do abdome e que prefire as zonas escuras, o que dificulta a súa localización. Ademais, estes animais presentan un voo rápido e a rentes do chan e o seu período de apareamento descoñécese.

Deste xeito, observáronse as principais diferenzas da nova especie respecto da máis similar, a ‘Philogenia minteri’, que se atopan nos apéndices anais dos machos, utilizados par agarrar polo pescuezo á femia durante a cópula. Dado que ambos os subxéneros presentan cores similares, Cordeiro apuntou que poden confundirse dun modo sinxelo.

Así mesmo, este responsable do grupo Ecoloxía Evolutiva e da Conservación (EcoEvo), explicou que se sospeita que estas libélulas só se achegan ás zonas dos ríos para desovar, xa que non foron atopadas nas súas inmediacións.

TRABALLO DE CAMPO

En concreto, o traballo de campo que permitiu descubrir a nova especie foi levado a cabo en 2021 na estación de biodiversidade Tiputini de Ecuador, nas inmediacións do parque nacional Jasuni. Posteriormente, analizáronse os exemplares atopados e comparáronse con outros do xénero ‘Philogenia’ en colaboración co investigador estadounidense Rosser Garrison, que remitiu imaxes de especies ás que non se puido acceder.

Os investigadores Diogo Silva Vilela e Rhainer Guillermo Ferreira do Laboratorio de Estudos Ecolóxicos en Etología e Evolución da Universidade de São Carlos e a profesional Andrea C. Escalada do Instituto Biosfera da Universidade San Francisco de Quito tamén participaron na investigación.

O xénero ‘Phylogenia’ está composto por 37 especies divididas en seis grupos presentes en América Central e América do Sur. Así, a ‘Philogenia macuma’ foi descrita en 1986, aínda que a femia desta especie foi caracterizada por primeira vez polos investigadores Cordeiro, Vilela, Ferreira e Encalada no artigo sinalado. De feito, trátase da quinta femia de ‘Philogenia’ apuntada e foi atopada en 2014 na estación biolóxica de Jatun Sacha de Ecuador.

A este respecto, o investigador da UVigo indicou que a ‘Philogenia macuma’ foi localizada nunha zona próxima Tiputini tamén pertencente ao sistema fluvial do río Napo e sinalou que resulta similar á femia da ‘Philogenia gaiae’.

Así, sinalou que a ‘Philogenia’ representa un xénero pouco estudado e indicou que distintos investigadores, entre eles os do grupo EcoEvo, analizan a súa información molecular, o que podería permitir coñecer se pode constituír unha familia de especies.