No corazón de Galicia, na vila de Cangas, no século XVII, unha muller ergueuse como símbolo de resistencia contra a opresión institucional. María Soliña non foi só unha vítima dos procesos de bruxaría, senón un testemuño vivo da inxustiza que marcou unha época de escuridade e persecución.

O contexto histórico de Galicia durante o século XVII era profundamente marcado por tensións sociais, conflitos relixiosos e un sistema de control baseado no medo e na ignorancia. A Inquisición representaba o poder absoluto, un tribunal que non só xulgaba crimes relixiosos, senón que tamén exercía un control social férreo sobre a poboación, especialmente contra as mulleres.

María Soliña emerxe neste escenario como unha figura paradigmática. Representaba un modelo de muller independente nun mundo dominado por estruturas patriarcais extremadamente restrictivas

As acusacións de bruxaría contra ela non eran máis que un mecanismo de control social, unha ferramenta para someter aquelas mulleres que se atrevían a desafiar os límites impostos pola sociedade da época. A súa historia é un reflexo das dinámicas de poder, xénero e represión que caracterizaron o século XVII en Galicia.

A sociedade galega do século XVII era profundamente estratificada e desigual. As mulleres ocupaban unha posición subordinada, sen case ningún dereito legal ou social. A Igrexa Católica e a Inquisición exercían un control case absoluto sobre todos os aspectos da vida social, desde as crenzas máis íntimas ata as relacións comunitarias.

Cangas, a vila de María Soliña, era un núcleo pesqueiro e agrícola onde as mulleres xeralmente desempeñaban roles secundarios. Sen embargo, algunhas como María desenvolvían funcións máis complexas: eran parteiras, coñecedoras de remedios tradicionais, e moitas veces actuaban como conselleiras informais das súas comunidades.

Os procesos de bruxaría eran un instrumento de terror institucional. Baixo a acusación de practicar maxia ou manter contacto co demo, moitas mulleres eran xulgadas, torturadas e executadas. Estas persecucións respondían máis a mecanismos de control social que a evidencias reais de prácticas diabólicas.

Quen era María Soliño ou “Soliña” ?

Naceu en Cangas a finais do século XVI, nunha familia de mariñeiros e pescadores. Desde moi nova aprendeu oficios tradicionais: coñecía remedios naturais, axudaba nos partos e tiña coñecementos medicinais transmitidos de xeración en xeración.

Estaba casada con Pedro Barba e tiña fillos, o que a situaba dentro dos parámetros sociais normalizados. Sen embargo, a súa independencia intelectual e os seus coñecementos a converteron nunha figura sospeitosa para as autoridades locais.

Casada cun dos homes máis importantes da vila, pasou a posuír os seus bens cando Pedro Barba e os seus fillos morren no ataque de corsarios turcos á vila en 1617. Tiña casa de dous andares de pedra, varias leiras en posesión, unha dorna e, o máis importante, dereitos de presentación na colexiata de Cangas e na igrexa de San Cibrán.

Proceso Inquisitorial

As acusacións contra María Soliña comenzaron de forma anónima. Veciños que a consideraban diferente, ou que gardaban antigos conflitos, presentaron testemuñas ante o tribunal inquisitorial. Os cargos eran xenéricos pero demoledores. Doce persoas acusan a María Soliña de causarlle mal a outra xente, de prácticar e inducir á práctica de bruxaría, de pactar co demo e da realización de rituais pagáns.

O proceso foi cruel e sistemático. Foi sometida a interrogatorios exhaustivos, con torturas físicas e psicolóxicas destinadas a arrancar as confesións e o seu arrepentimento. A maioría das acusacións carecían de probas reais, baseándose en testemuños interesados e no clima de medo da época. As declaracións de María Soliña na “sala de tormento” son contradictorias.

O caso de María Soliña revela os mecanismos de control social utilizados contra as mulleres. As acusacións de bruxaría eran unha ferramenta para someter aquelas que se saían dos roles establecidos, que posuían coñecementos considerados perigosos ou que mantiñan algún tipo de independencia e propiedades materiais.

Nove mulleres en total, entre elas Soliña, foron xulgadas e condenadas por diferentes acusacións relacionadas coa bruxaría.

A persecución de mulleres como María non era un feito illado, senón parte dunha estratexia sistemática de dominación. A Igrexa e as institucións de poder utilizaban o medo como mecanismo de control social, especialmente contra aquelas mulleres que representaban algunha ameaza ao sistema establecido.

María Soliña foi despoxada dos seus bens e dereitos de presentación (que era o principal obxectivo do Santo Oficio) e condenárona a levar o hábito de penitente (Sanbenito) por seis meses, pero non se sabe se morreu antes ou despois do castigo, pois non hai acta de defunción.

Legado Histórico

Nas últimas décadas, a figura de María Soliña foi reivindicada como un símbolo de resistencia feminina. Historiadores e investigadores recuperaron a súa memoria, convertíndoa nun referente da loita contra a opresión institucional.

María Soliña representa moito máis que unha vítima da Inquisición. É un símbolo de resistencia, de dignidade fronte á inxustiza, e un testemuño vivo das estratexias de control social utilizadas contra as mulleres.

A súa historia segue sendo un recordatorio necesario sobre os perigos do fanatismo, a intolerancia e a represión institucional.

Polos camiños de Cangas 
a voz do vento xemía:
ai, que soliña quedache, 
María Soliña.

Nos areales de Cangas,
Muros de noite se erguían:
Ai, que soliña quedache,
María Soliña.

As ondas do mar de Cangas 
acedos ecos traguían:
ai, que soliña quedache,
María Soliña.

As gueivotas sobre Cangas 
soños de medo tecían:
ai, que soliña quedache, 
María Soliña.

Baixo os tellados de Cangas 
anda un terror de agua fría:
ai, que soliña quedache, 
María Soliña.

Celso Emilio Ferreiro

A PAIXÓN DE MARÍA SOLIÑA

Longametraxe de corte histórico que describe o nacemento, a estrutura organizativa e a función do tribunal da Inquisición Española a través do proceso contra María Soliña en Galicia a principios do século XVII.
Directores: Alfonso Castaño e Emilio Fernandez
Elenco: Luma Gómez como María Soliño(a)
Ver documental -. https://engalecine6.webnode.es/a-paixon-de-maria-soli%C3%B1a/