A Comisión Europea anunciou este xoves a apertura de expediente a España pola extensión da concesión da autoestrada de pago AP-9, a principal vía de vertebración de Galicia, sen lanzar unha licitación pública.

Bruxelas enviou unha carta de emprazamento, o primeiro paso nos procedementos comunitarios de infracción, ás autoridades españolas para garantir a correcta aplicación da regulación europea na concesión de contratos, ao considerar que España, do mesmo xeito que Italia, non cumpriu coas súas obrigacións nesta materia.

En concreto, o Executivo europeo considera que a última ampliación da concesión da AP-9, que estenderá as peaxes ata 2048, non se fixo de acordo á lexislación europea.

Tanto a duración como o alcance da concesión están baixo a lupa de Bruxelas, xa que a regulación comunitaria establece que a prórroga dun contrato de concesión equivale a unha nova concesión, que só pode adxudicarse mediante concurso público. Desta forma dáse a oportunidade ás empresas interesadas a optar á concesión, promovendo un mellor servizo ao menor prezo.

Para corrixir isto, Bruxelas espera que as autoridades españolas saquen a renovación da AP-9 a concurso público, o que debería facerse ao acabar a vixencia da concesión, en lugar de prorrogarse.

Agora España teñen dous meses para contestar as cuestións expostas. O Executivo europeo, polo seu lado, podería enviar un ditame motivado en caso de non ver despexadas as súas dúbidas e, como último paso, mandar a España ao Tribunal de Xustiza da UE.

DENUNCIA DE EN-COLECTIVO

A asociación galega En-Colectivo presentou en xullo de 2020 unha denuncia ante a Comisión Europea por considerar que as prórrogas da concesión da AP-9 a Audasa, aprobadas por senllos reais decreto en 1994 –ata 2023, durante o Goberno de Felipe González– e 2000 –ata 2048, durante o Goberno de José María Aznar– por considerar que vulneran a normativa comunitaria.

O asesor xurídico da asociación para este procedemento, Carlos Cenalmor, do despacho vigués Gándara Moure, explicaba a comezos deste ano que a denuncia se basea no feito de que, cando se fixeron as prórrogas, estaba a modificarse substancialmente o contrato coa concesionaria.

O Libro Verde da UE sobre contratación pública establece que nestes casos debe realizarse un novo proceso de licitación para que outras empresas puidesen optar a explotar a autoestrada. De tal modo, as prórrogas da concesión da AP-9 deberían ser obxecto dun procedemento de contratación que non levou a cabo.

Existe unha denuncia similar relativa a unha autoestrada de peaxe en Italia, cuxa concesión tamén foi prorrogada sen nova licitación. Neste caso, a Comisión Europea iniciou un procedemento por incumprimento contra este país.

“O Estado español pode tramitar unha nova licitación que, en todo caso, sería nunhas condicións moi distintas ás actuais. Ou ben pode facer o que se está facendo no resto de España, que é deixar as autoestradas libres de peaxe, porque o contrario sería un agravio comparativo cara a Galicia”, sinalaba Carlos Cenalmor en relación cos supostos que se abren. No caso de que o Estado español non acepte as indicacións da Comisión, esta pode recorrer ao Tribunal de Xustiza da UE.

PENDENTE DA TRANSFERENCIA A GALICIA

Todo iso mentres esta semana botou a andar no Congreso un grupo de traballo para a lei de transferencia da AP-9 a Galicia. Prodúcese así un novo avance na tramitación dunha lei que se remonta a maio de 2017, cando foi aprobada por unanimidade dos grupos no pleno da Cámara galega. Desde entón, o paso do texto polo Congreso sufriu distintos atrasos ata que en febreiro deste ano 2021, o pleno da Cámara baixa aceptou a súa admisión.

Con todo, houbo que esperar outro catro meses ata que en xuño a Mesa do Congreso desbloqueou a tramitación do borrador lexislativo logo de varias prórrogas semanais concedidas ao prazo de presentación de emendas.

Agora, os grupos debaterán no seo do grupo de traballo constituído o pasado martes as proposicións de cada formación. O foco estará posto na posible ruptura do consenso explicitado na aprobación do texto no ano 2017, pois populares e socialistas rexistraron emendas ao documento orixinal.

Os primeiros defenden a necesidade de incluír no texto definitivo mecanismos que garantan que o traspaso veña acompañado de recursos económicos por parte da Administración central, mentres que os socialistas expoñen que a titularidade da infraestrutura quede en mans do Estado e a Xunta reciba as competencias en materia de xestión.

Paralelamente, este verán entraron en vigor rebaixas nas peaxes na AP-9. Co novo decreto, o Estado pagará máis dun terzo das peaxes, cunha contía de 2.300 millóns ata o ano 2048.

PPdeG CONSIDERA CUESTIONABLES AS EXTENSIÓNS DA AP-9

O PPdeG considera “cuestionables” e “discutibles” as extensións á concesión da autoestrada AP-9, aínda que defende que se produciron “varias prórrogas” con diferentes gobernos, polo que di que “son as autoridades competentes as que deben dilucidar se as decisións pasadas que afectan a esta infraestrutura vulneran a normativa europea”.

“Se as analizamos desde a perspectiva actual e, especialmente, desde a dos usuarios da autoestrada, son, loxicamente, cuestionables“, sostén nun comunicado. Con todo, as autoridades competentes deberán dilucidar se, “ademais de discutibles, esas decisións vulneran a normativa europea”.

Así, os populares lembran que “sobre a concesión aplicáronse diferentes prórrogas, tanto pola UCD como polo Goberno de Felipe González, sendo Emilio Pérez Touriño secretario de Estado de Infraestruturas, como polo Executivo de José María Aznar”.

Paralelamente, os populares piden aos socialistas que “non bloqueen a transferencia” da titularidade da autoestrada a Galicia, de forma que se asegure a mellor resposta ás necesidades dos usuarios.

Ademais destas prórrogas, reprocha que en 2011, con José Blanco como ministro de Fomento, determinouse que a ampliación de AP-9 en Santiago e en Rande “se pagase con cargo á subida de peaxes acumulativa durante 20 anos, converténdoa así na autoestrada máis cara de España”.