A captación de alumnos entre unha poboación cada vez máis envellecida, o recambio xeracional entre o persoal docente, ou a necesidade dun gran acordo de Estado para aumentar o financiamento das universidades foron sinalados este venres polo reitor da Universidade de Vigo, Manuel Reigosa, como os principais retos aos que se enfrontará no futuro o sistema universitario de Galicia.
Así o trasladou Reigosa na súa intervención, durante o acto solemne de celebración do inicio de curso universitario que, este ano, celebrouse na Facultade de Económicas e Empresariais do campus vigués. O reitor expresou a súa preocupación pola tendencia demográfica decrecente do grupo poboacional de 18 a 25 anos, e lembrou que o número de mozos en idade de iniciar estudos universitarios é hoxe a metade que fai tres décadas.
Con todo, Manuel Reigosa apostou por non resignarse e “soñar”, aproveitar a experiencia e recursos das universidades galegas para facer de “panca” ante o reto demográfico. Respecto diso, expuxo alternativas como “chegar a un acordo conxunto” entre as institucións académicas para atraer a máis estudantes estranxeiros e fomentar a internacionalización.
Outro dos retos que puxo sobre a mesa é o recambio xeracional entre o persoal docente, e os “obstáculos” para conseguir unha renovación adecuada, como o recorte de horas de docencia dos profesores axudantes. Por iso, incidiu na importancia de facilitar o acceso á docencia e de incrementar a masa salarial, polo menos nun período transitorio, para axudar nesa renovación.
ACORDO DE FINANCIAMENTO
Manuel Reigosa referiuse tamén no seu discurso ao modelo de financiamento das universidades galegas, e destacou que o plan plurianual “é fundamental” para que estas institucións poidan facer unha correcta planificación, e non estean ao albur de “incertezas”. Este sistema, ademais, permite “compensar” a conxelación de taxas universitarias vixente nos últimos 13 anos.
“A Declaración de Lisboa debuxa a universidade que queremos”, indicou, unha universidade “comprometida, internacional, de calidade, coa investigación como peza crave, con autonomía e financiamento”, e subliñou que esta declaración apoia o obxectivo da UE de aumentar o investimento en educación superior ata que chegue polo menos ao 2 % do PIB nunha década. Fronte a esta meta, puntualizou, a Lei Orgánica do Sistema Universitario (LOSU), aprobada en marzo deste ano, fíxase un obxectivo menos ambicioso: chegar ao 1 % do PIB no financiamento público das universidades.
Neste contexto, o reitor da UVigo reclamou un pacto entre o Goberno de España e as Comunidades Autónomas, para avanzar nesa senda e para que as institucións académicas poidan competir con outras universidades do mundo, con orzamentos moito máis elevados. Finalmente, Manuel Reigosa apostou por manter as políticas de coordinación e cooperación dentro do propio sistema universitario galego, que “renden un bo resultado para o país”.
SISTEMA UNIVERSITARIO “EXCELENTE”
Pola súa banda, o presidente da Xunta, Alfonso Rueda, encargado de pechar o acto de apertura do curso académico 2023-24, puxo en valor a “excelencia” do sistema universitario galego, así como a súa evolución ata chegar ao actual modelo de descentralización. Segundo subliñou, as universidades son institucións “determinantes” para “seguir construíndo Galicia”.
Nese sentido, sinalou que “a educación é o principal ascensor social” e apostou por “adiantarse” aos problemas e retos, á vez que sinalou a importancia de que as universidades conten cun plan de financiamento que lles permita planificarse con antelación. O presidente galego agradeceu o “espírito” de colaboración das tres universidades galegas e subliñou que o sistema se sitúa “á vangarda” en moitos ámbitos. Con todo, apelou a “non conformarse” e “perseverar no que funciona”.
“MÁIS ATENCIÓN Á INVESTIGACIÓN”
Segundo Rueda, a docencia e a investigación “son fundamentais” no sistema universitario e, de feito, incidiu en que “hai que prestarlle máis atención á investigación”. Non en balde, remarcou, máis da metade dos investigadores en Galicia son universitarios.
Por iso, apostou por medidas de reforzo no ámbito económico e noutros. Nese sentido, lembrou que a Xunta conta cun programa específico de investigación dentro do plan de financiamento, de maneira que un 25 % dos fondos anuais destínanse a I+D+i (este ano, algo máis de 120 millóns de euros, dun total de 483 millóns transferidos ás universidades galegas).
Así mesmo, mencionou o lanzamento do Plan Reforza da investigación universitaria, cunha dotación de 19 millóns de euros ata 2026 para a contratación de tecnólogos e expertos en xestión de I+D. “As universidades constrúen país, e apoiar a excelencia na docencia e a investigación é fundamental para construír país”, sentenciou.
O acto celebrouse na Facultade de Económicas e Empresariais do campus de Vigo, e foi o último no que Manuel Reigosa poderá actuar como anfitrión xa que, no que lle resta de mandato, as próximas aperturas do curso (rotatoria) faranse nas universidades da Coruña e Santiago.
Ademais do titular do Executivo autonómico e dos tres reitores, participaron no acto os respectivos presidentes e presidenta dos Consellos Sociais das universidades. Entre o público asistente, estaba o conselleiro de Cultura, Educación, FP e Universidades, Román Rodríguez; o presidente do Parlamento, Miguel Ángel Santalices; ou o alcalde de Vigo, Abel Caballero.
